Журналістцкі аўтапрабег - у нас

як да нас прыязжаў  Яўген Рагін

13 жніўня  ў мяне дзень народзін. Трэба ж было такому здарыцца, каб менавіта ў гэты дзень (ні пазней, ні раней) прыехалі ў наш раён карэспандэнты  з газеты “Культура”.  Аб  акціі “К”: журналістцкі аўтапрабег па СДК  і не толькі” , канешне, чула. З цікавасццю чытаю “Культуру” і сачу за  праектам. Карысна даведацца, як справы ў калег  у розных раёнах - рэгіёнах рэспублікі.  Кіраўніцтва параіла сталічным журналістам не абмінуць нашу сельскую бібліятэку. Калі напярэдадні пазваніла дырэктар ЦБС Дадалка Л.Ў. і сказала, што заўтра прыедзе Яўген Рагін, я адказала: “Хто ж яго не ведае?! Вышуквае станоўчы вопыт, любіць ініцыятывы, крэятывы, цікавінкі”.  Хужэй няма, як чакаць, ды даганяць. Нейк хвалявалася, не магла рабіць звычайныя справы, на перарыў не пайшла. Каля трох гадзін убачыла белую іншамарку, што спынілася каля нашага СДК. Пабачыўшы хлопца з фатаапаратам, зразумела, што гэта тыя, каго чакаю. Першыя словы былі: “Мы вам дажджу прывезлі”. Сапраўды, крышачку пасвяжэла пасля нясцерпнай спякоты. (У бібліятэцы 32 +, не дапамагае вентылятар) Павіталіся. Пачула ўпэўненную беларускую мову. Даволі лёгка падтрымала размову. Яўген Рагін адкрыў блакнот, стаў запісваць хто, што, як даўно працую. Памятаю, што сказала, што прафесію сваю люблю, але яшчэ бы правадніцай цягніка магла бы стаць, люблю перастук калёсаў, рамантыка”.  Меня збівала з панталыку яго пытанне: “А што ў вас ёсць такога, чаго няма ў іншых?”. Ніякіх дзівосаў.... Звычайная бібліятэка аграгадка: 6,5 тысяч кніг, 350 чытачоў, 500 жыхароў, нядрэнная падпіска на перыёдыку, кніг хапае. У прошлым годзе паступіла 188 кніг, (і не толькі сацыяльна-значных), бывала і болей. Ёсць свой блог “BYK-va!”, вяду летапіс вёскі (друкаваны і электронны), збіраю мясцовы фальклор, запісала жыццёвыя гісторыі землякоў. Ёсць пры бібліятэцы музей гісторыі вёскі Дуброва. Апошнія два гады займаюсь вышукам не увекавечаных воінаў, звяраю спісы з электронным архівам сайта АБД. Вось і усё, мабыць. Тройчы выходзіла пераможцам раённага спаборніцтва 2004, 2010, 2014 гадзе, апошні раз з занесеннем на раённую Дошку гонару. Зараз, дакладна, усё-ё! 30 гадоў працы – у адным абзацы. Але Яўген Рагін зноў пытае: “Што ў вас ёсць такога, чаго няма у іншых?”. Прыгадала, што ёсць калекцыя аўтографаў сучасных беларускіх  пісьменнікаў. Нават у знакамітага песняра Уладзіміра Мулявіна аўтограф узяла, калі прыязджаў да нас  у Дуброву. Пабылі ў музеі, бегла распавяла пра  разделы і каштоўныя экспанаты. Яўген Рагін паспеў зрабіць запіс у Кнізе водгукаў: “Газета “Культура”. Цікавы, цудоўны і вельмі карысны музей! Дзякуй!”. Вам таксама, дзякуй за добрыя словы, потым прачытала. Невялікі перапынак на чаяванне (толькі тут  ўспомніла, што я - імянінніца, атрымала віншаванні ад гасцей).Пагаварылі  за чаям пра беларускіх пісьменнікаў. Яўген Рагін некалькі разоў падкрэсліў, што мала яны ездзяць па краіне на сустрэчы з чытачамі. Я назвала прозвішчы тых, з кім сустракалася. Пагаварылі, пра тое, хто, што чытае. Я з беларускіх Уладзіміра Гаўрыловіча, Зінаіду Дудзюк, Генадзя Аўласенку, Маргарыту Прохар успомніла. Хлопцы распавялі пра тое, што яны чытаюць.

 Зноў у бібліятэцы. Зноў тоё жа пытанне! “Што ў вас ёсць такога, чаго няма у іншых?”. Я кажу: “Чытала у Вас, што у людзей ёсць праблемы з паступленнем літаратуры? ”. “Так, ёсць раёны, дзе не выконваюцца абавязковыя 15% на камплетаванне ”.  У нас гэтай праблемы, дзякуй Богу, няма. Нешта зайшла размова пра Андрэя Федарэнку. Узяла з паліцы некалькі кніг пісьменніка, зірнула  адзнакі,  колькі разоў яны выдавалісь чытачам, на кожнай не меньш пяці-шасці разоў. Гэта і для мяне было не чакана, нейк не аналізавала. Чытала сама “Афганскую шкатулку”, “Шчарбаты талер”. Кастусь Антановіч параіў “Вёску” пачытаць.

Прыйшла чытачка. Кастусь Антановіч папрасіў яе папазіраваць каля выставы да выбараў прэзідэнта Беларусі.

Прайшло паўтары гадзіны.  Журналісты збіраюцца ехаць далей.У мяне адчуванне, што нічога не здолела расказаць. Даю візітоўку бібліятэкі, каб званілі, калі згубяцца ў нашым раёне. Развітваемся. Чакаю выхаду газеты.

Вёску Андрэя Федарэнкі прачытала. Не вельмі, калі шчыра.
сёння 3 кастрычніка прыйшла даўгацаканая газета..

Калі прарастаюць “Жалуды”…

Газета “Культура”, 3 кастрычніка 2015 г. Аўтар артыкула Яўген Рагін з рубрыкі “Праекты развіцця”, с.11, фота Кастуся Антановіча.

Вось гэта краязнаўства!

А цяпер — на Светлагоршчыну. Меркавалі адразу завітаць у славутыя і старадаўнія Парычы. У навігатары пазначылі гэты населены пункт. I нечакана для саміх сябе аказаліся побач з палацам у Чырвоным Беразе Жлобінскага раёна. Высветлілася, што паміж двума старадаўнімі гмахамі — менш за 30 кіламетраў адлегласці. Чым не турыстычны маршруг?! Вось толькі ці прапаноўваюць яго фірмы? Пакуль не. Прычына ў тым, што папац у Чырвоным Беразе ўваходзіць у "Залатое кольца Гомельшчыны", а палац у Жылічах—не, бо знаходзіцца ў Магілёўскай вобласці. Развагі пра мэтазгоднасць такога падыходу перапыніў указальнік з інфармацыяй, што паромная пераправа ля Парычаў не працуе, а таму наш маршрут карэнным чынам змяняецца.

Такім чынам першы населены пункт Светлагорскага раёна — вёска Дуброва.  Доўга не маглі разабрацца, старадаўняя тут царква ці з нуля ўзведзеная. Аказалася — навабуд на месцы згарэлага храма (ад Бусел – “Не зусім так. Царква раней крыху на ўсход , бліжэй да ракі стаяла. Зараз на гэтым месцы сельскі дом культуры”). Рэдкі прыклад таго, з якой ашчаднасцю, знаходлівасцю і выдумкай трэба ставіцца да аднаўлення даўніны. Царкву згадалі невыпадкова. Яе гісторыю літаральна па крупінках аднавіла мясцовы бібліятэкар Людміла Бусел. Цягам стагоддзяў храм не раз гарэў. У свой час яго адбудоўвалі па ініцыятыве Марыі Пушчынай, жонкі брата дзекабрыста Івана Пушчына. Прыйшлося, зразумела, пакорпацца ў архівах. Такую работу мы і называем краязнаўствам.

Як высветлілася, у Людмілы Фёдараўны тады быў дзень нараджэння. Мы парадаваліся за бібліятэкарку, павіншавалі яе і паведамілі, што гэта ўжо трэці бібліятэкарскі дзень нараджэння, на які мы патрапілі цягам аўтакамабільных ваяжаў.

Але пойдзем далей. Пры бібліятэцы дзейнічае клуб "Жалуды" (ацаніце назву!). Разам са школьнікамі Людміла Фёдараўна працуе над некалькімі краязнаўчымі праектамі. Адшуквае прозвішчы воінаў, загінулых пры вызваленні вёскі ад фашыстаў. Запісала ўспаміны 30 ветэранаў-аднавяскоўцаў, стварыла электронны рэсурс пра салдатаў Перамогі, многіх з якіх ужо няма. Ставарае фоталетапіс аграгарадка, пастаянна папаўняе экспанатамі бібліятэчны музей. Даследуе паходжанні мясцовых прозвішчаў. Звярнулася да мясцовых улад з прапановай назваць новую вуліцы імем загінулага ў баях каля Дубровы Героя Савецкага Саюза Дзмітрыя Рэдзькіна. Прапанова ажыццявілася. I менавіта па ініцыятыве Людмілы Бусел на адным з вясковых дамоў з'явілася мемарыяльная дошка з надпісам, што тут у 1944-м знаходзіўся наглядальны пункт 8-й артылерыйскай батарэі 197-й стралковай дывізіі, што вызваляла Дуброву. I гэта толькі самыя буйныя праекты Людмілы Бусел, у працоўнай кніжцы якой больш за трыццаць гадоў застаецца толькі адзін запіс.

Пра кожны з праекгаў любы ахвотны можа даведацца з асабістага блога бібліятэкара

"ВУК- vа!".

А "Жалуды" даўно даюць парасткі. Дзеці вырастаюць і становяцца асобамі, што ўсведамляюць сваё месца ўжыццці і паважаюць родную вёску. А на змену ім прыходзяць у "Жалуды" новыя школьнікі, якія любяць не толькі чыгаць, але і думаць.

Агульнае (не)лірычнае заканчэнне

Гэтым разам станоўчых эмоцый — мора. Спарабалася ўсё, што пабачылі, адчулі і зразумелі. Кожны б дзень аўтапрабегу так. Самым каштоўным падаўся досвед бібліятэкаркі з Дубровы. А самай цікавай тэндэнцыяй — адток гараджан у вёску на прыкладзе супрацоўнікаў Вяжноўскага СДК. Пра яе, гэтаксама як і пра няпростую сітуацыю з настаўнікам інфарматыкі, які ў Доме культуры займаецца з дзецьмі ганчарствам, пра па пулярнасць новага музейнага інтэрактыўнага аб'екта Светлагорскага раёна — у закпючным выпуску гэтага аўтатура.    Фота аўтараў

Ад Бусел, каментарыі.. Чакалі выхаду гэтага артыкула 51 дзень. Некалькі нечаканыя акцэнты раставіў аўтар: царква, яе гісторыя, сабраная бібліятэкай; Марыя Пушчына, якая адбудоўвала адну з цэркваў; эколага-краязнаўчы клуб “Жалуды”, што працуе пры бібліятэцы болей за 15 годаў. Пашуковая работа на сайте “Мемарыял”; запіс успамінаў аднавяскоўцаў ”Лёсы нашых землякоў”, у тым ліку і ветэранаў. Фоталетапіс аграгарадка (і не толькі фота, шмат тэкста). Музей гісторыі вёскі Дуброва. Праект па паходжанні прозвішчаў мясцовых жыхароў. Вуліца ГСС Рэдзькіна; мемарыяльная дошка на хаце, дзе быў ў 1944 - ым назіральны пункт.

Гэты мой блог узгаданы. Можна было і спасылку на яго даць. Мабыць, не заходзіў карэспандэнт сюды ў блог. Шмат працы. Зразумела.

Ніколі не здагадаешся, што менавіта зацікавіць…