Судьбы наших земляков: Ольга Шчэрбін (Сахбіева)

ноябрь 2013. Гэты свой пост прысвячаю памяці. Я шмат гадоў вяду летапіс вёскі, загадую музеям гісторыі вёскі Дуброва, запісываю ўспаміны жыхароў, гісторыі іх жыцця, збіраю прыказкі і прымаўкі, дыялекты і г.д.  Некалькі год таму, да мяне трапілі вершы Надзеі Васільеўны Галькінай (Шчэрбін), 1963 г.н, уражэнкі в. Дуброва. Зараз яна жыве ў Гомеле і працуе настаўніцай беларускай мовы. Яе маці - ў Дуброве. Я не спецыяліст, але яе вершы пра  бабулю і дзеда, мне здаліся цікавымі. Думаю, аўтарка не будзе супраць, калі яе вершы стануць даступны ўсім, хто цікавіцца. Наперадзе памятная дата  — 70 год вызвалення Беларусі  ад нямецка-фашыстскіх захопнікаў.  Асколкі той праклятай вайны дагэтуль ў сэрцах людзей…

Буду рада, калі гэты матэрыял вас зацікавіць. 

Шчэрбін Аляксандра Піліпаўна — баба Алёкса, уражэнка в. Дуброва (1914-1990гг) .Жыццё звычайнае.  Выйшла замуж, жылі ў Камунне Акцябрьскага раёна.    Шчасце было нядоўгім. Пачалася Вялікая Айчынная вайна. Муж Іван Мікітавіч Шчэрбін партызаніў. Калі аднойчы прыйшоў праведаць сям’ю, высачылі і схапілі паліцаі. Яго расстралялі і зпалілі  ў  роднай хаце. Агонь знішчыў усю гаспадарку, разам з карміцелькай- каровай.  Жанчына бачыла жудасную канчыну свайго мужа.  Раніцай яна вярнулася на папялішча. Адкапала яму з адзёжай. (Тады ўсе на ўсялякі выпадак хавалі лепшае ў ямы, каб нейк зберагчы хатні скарб ад немцаў і паліцаяў). Злажыла астанкі мужа ў скрыню, паклала туды жа яго штаны і кашулю і закапала на могілках. Сама з маленькай дачкой Волькай  (мацярай аўтаркі вершаў) пайшла ў Дуброву, адкуль яна была родам. Дваццаць кіламетраў прабіралась праз лес і балота з дзіцём на руках і ношкай за плячыма. У вёсцы было поўна немцаў, зноў хаваліся…Пазней былі і ў бежанцах у Глускім раёне.

Пасля вайны за касцюм і паліто з варатніком згаварылася паставіць хатку з бліндажоў. У ёй і жылі аж да 1960 году. Жылося цяжка. Картачак на хлеб не давалі, бо не было афіцыйнай даведкі аб смерці мужа. Калі дачка падрасла, пайшла ў наймічкі ў Парычы, даглядаць  гаспадарскіх дзяцей. Насіць было нечага. Баба Алёкса з саматканнага  крашанага палатна пашыла ёй спаднічку і кохту. Світу змайстравала з аддзеяла. Ноччу яна ею накрывалася, а ўдзень- надзевала на сябе… Дачка вырасла без бацькі, унукі без дзеда…

Светлай памяці маёй бабулі,

Аляксандры Піліпаўны

Як многа рысачак, бабуля,

Тваіх у сабе  знахаджу я.

І ў думках усё перабіраю,

Як многа ты перажыла.

Сама арала і касіла,

Не спала ночы напралёт.

Адкуль жа толькі бралась сіла?

Ад веры, мабыць, у жыццё.

Вайна крылом сваім накрыла,

Быў вельмі страшным гэты час

І мужа ты пахараніла.

Такім няпростым быў твой лёс.

На папялішчы роднай хаты, —

І як такое перажыць?

Разгубленая,  ты стаяла,

Не ведаючы што рабіць….

З малою мамаю ішла ты

Дадому, быў то цяжкі шлях.

І скарб свой бедны сіратліва

Ты несла на сваіх плячах.

І мамін лёс

Мог быць бы іншым,

Каб не праклятая вайна.

А колькі лёсаў паламала

І пакалечыла яна?

Была ты стрыманай, сур’ёзнай

І шчырай вельмі ты была

Усё ў руках тваіх гарэла,

Якую б працу ні ўзяла.

Вяселля, шуму не любіла,

А больш была адна ў цішы.

Цяпер я толькі зразумела

Боль тваёй зраненай душы.

Зазнала беднасць і нястачу

Сумела ўсё  ператрываць

Як мне цяпер табе аддзячыць?

Запозна.. Вось заўсёды так

Спазняемся ў вочы глянуць

І словы шчырыя сказаць

Прыходзіць позна пакаянне

Не паспяваем доўг аддаць

За клопат твой і турбаванне

За цяплыню, што мне дала…

І засталося шкадаванне:

Спазнілася так моцна  я.

Пагаварыла б з табой шчыра,

Што набалела на душы.

Цябе мне часта неставала

У гэтым суетным жыцці.

І разам іншым мне здаецца

Адтуль спрыяеш зноў ты мне.

І толькі верыць застаецца,

Што там душа твая спачне.       4.02.2011

 Памяці майго дзеда, Івана Мікітавіча Шчэрбіна,

 які загінуў падчас Вялікай Айчыннай вайны.

Мой дзед далёкі,

Якім ты быў?

Цябе не помніць

Нават мама

Быў ты прыгожым,

Маладым

І як усе, жыццё любіў

Таксама.

Так склаўся горка лёс

Чаму?

У скроні стукае пытанне?

І даць адказ

Няма каму,

А ў сэрцы горыч,

Шкадаванне.

Вучыцца мама не магла

Пазналі голад і заботу

Бабуля на сябе ўзяла

Усю мужчынскую работу.

Як не хапала

Нам усім

Цябе ужо ў мірным часе

І ў душах нашых

Назаўжды

Светлая памяць засталася.

Ты ў нашай памяці жывеш,

Хоць мінула гадоў нямала.

Хай не паўторыцца увек

Такая страшная навала.     02.04.2011

Пройти мамин путь

          Оля Щербин родилась в 1940 году. Вместе с семьей прожива­ла в Комунне Октябрьского района (ныне деревня Иванищевичи). Сейчас Ольга Ивановна (по мужу Сахбиева) живёт в Дубро­ве. Всё, что известно ей о войне и судьбе отца со слов матери, Александры Филипповны, 1914 года рождения (бабы Алёксы, Пилипихи). Вот что рассказала мать о трагедии их семьи.

Отец Ольги Ивановны, Иван Ни­китович Щербин, был партизаном. Когда однажды он пришел прове­дать семью, его выследил поли­цай. Отца схватили и расстреля­ли на глазах у жены и маленькой дочки, а дом подожгли. Сгорело всё хозяйство вместе с кормили­цей-коровой. Мать побежала в лес. На следующий день она со­брала на пепелище обгоревшие кости мужа. Откопала спрятанную в яме одежду. Положила в короб­ку с обгоревшими останками мужа: рубаху, штаны мужа и похоронила  на кладби­ще. Сама Александра Филиппов­на, с маленькой дочкой на руках, по­шла в Дуброву, откуда была родом. Пробиралась через лес и бо­лото более 20 километров. В лесу на нее наткнулись немцы. От стра­ха онемели руки и ноги. Но услы­шала знакомое слово «Радков» и поняла, что спрашивают, далеко ли до деревни Радков. На пальцах пока­зала «7». Немцы поехали дальше.

В Дуброве было полно немцев и полицаев, поэтому пришлось и прятаться, и в беженцах побыть в Глуском районе.

После войны мать сговорилась с работниками, за костюм отца и пальто с воротником, построить хату из бревен от блиндажей. Так и жили в ней аж до 1960 года. Жилось трудно. Карточек на хлеб не дава­ли, поскольку не было официаль­ной бумаги о смерти отца. Оля подросла и пошла в Паричи в най­мички  — присматривать за чужими детьми за еду и одежду. «Носить было нечего, — вспоминает Оль­га Ивановна. — Мать из самотка­ного полотна пошила юбку и кофту, покрасила их. Свиту пошила из одеяла. Ночью ею накрывалась, а днем на себя надевала». Помнит женщина песню, которую в детстве пела ей мать:

«Будзь паслушна, мая дачка, — навучае матка —

Што б з табою не здарылась, усё цярпі, дзіцятка.

А не раз жа твае вочкі заплывуць слязою,

Твая доля цямней ночки, цяжка быць слугою».

Когда Оле было 20 лет, она ра­ботала в мелиорации. Их бри­гада однажды находилась в дерев­не Иванищевичи Октябрьского района, где она родилась и где погиб отец. Возле магазина её при­знала женщина: «Гэта дзеўка пахожа з ліца на Івана Шчэрбіна». Узнал и продавец. Он рассказал, что вместе с её отцом они были в партизанах. Он показал место на­против магазина, где стояла их сожжённая немцами хата. Рассказал также, что полицаю, выдавшему ее отца, ото­мстили. Ночью его расстреляли партизаны и закопали в навоз. Останки предателя нашли только весной, когда стали навоз на поле возить.

Много лет минуло с тех пор. Уж давно нет в живых мамы, вырос­ли дети. Но память не отпускает Ольгу Ивановну. Каждый год на Радуницу едет она в Иванищеви­чи и повязывает на приглянувший­ся дубок полотенце, словно на могилу отца. И все хочет она прой­ти тот путь, ту дорогу, по которой прошла в войну с ней на ру­ках  мать.

Статья из районной газеты «Светлагорскія навіны», за 20 лістапада 2007 года, написанная библиотекарем Бусел Людмилой Фёдоровной.

 

http://buselluda.blogspot.com.by/2017/01/blog-post_24.html#gpluscomments  

ссылка на 30-минутное видео с Ольгой Ивановной

автор блога Людмила Бусел, 29.11.2013 г.