Птица года 2014 - кукушка (зязюля)

                    Зязюля – птушка 2014 года!

Грамадская арганізацыя "Ахова птушак Бацькаўшчыны" (АПБ) выбрала птушкай 2014 года зязюлю звычайную!
Традыцыйна, у рамках кампаніі "Зязюля – птушка 2014 года" будзе арганізаваны шэраг конкурсаў і мерапрыемстваў, мэта якіх прыцягнуць увагу да праблем гэтага віду. Пра іх можна будзе давецца пазней на нашым сайце.

Нацыянальную кампанію "Птушка года" АПБ праводзіць з 2000 г. Галоўная мэта кампаніі – прыцягнуць увагу насельнiцтва да хараства прыроды і птушак, што жывуць вакол нас. У мінулыя гады сімваламі Беларусі былі: белы бусел, белая пліска, авяльга, дамавы верабей, гарадская ластаўка, барадатая кугакаўка, кнігаўка, звычайны салавей, вялікая белая чапля, шэрая гусь, сокал-пустальга, вялікі кулён, чорны свіргуль, удод.

У 2013 годзе Беларусь далучылася да міжнароднай праграмы па спадарожнікавым cачэнні за звычайнай зязюляй. З дапамогай спецыяльных датчыкаў, якія замацоўваюцца на птушках, можна атрымаць інфармацыю пра іх месцазнаходжанне у рэжыме рэальнага часу, што дазваляе вызначыць шляхі міграцыі і месца зімоўкі. Такі метад дазваляе даведацца больш пра гэты, здавалася б, звычайны від. На пяці беларускіх зязюлях ужоз’явіліся датчыкі, а у новым годзе плануецца далучыць да сачэння яшчэ десяць птушак.

Колькасць зязюлі ў Еўропе скарачаецца ў сувязі са зменай практык вядзення сельскай гаспадаркі. У Беларусі сітуацыя лепш, таму нашыя дадзеныя дазволяць лепш зразумець асаблівасці біялогіі гэтага незвычайнага віда.

10 цікавых фактаў пра зязюлю:

1. Кукуе толькі самец. Голас самкі падобны да чалавечага рогату.
2. Самкі маюць дзве морфы – шэрую і рудую.
3. З-за сілуэта і паласатага малюнка на жываце падчас палёту зязюля падобна да шуляка-карагольчыка, драпежную птушку. Дзякуючы гэтаму, зязюля палохае птушку-гаспадара гнязда і ў гэты час падкідвае яйка.
4. Зязюля падкідае яйкі ў гнёзды не ўсім відам птушак, але спіс "прыёмных бацькоў" налічвае больш за 100 відаў.
5. Падкінутыя яйкі амаль супадаюць па колеры з яйкамі гаспадароў гнязда. Самка зязюлі за адзін сезон можа адкласці 5-7 яек.
6. Птушаняты зязюлі часцей за ўсё вылупляюцца раней за іншых і выкідваюць астатнія яйкі ці птушанят з гнязда. Калі б яны заставаліся, зязюля і астатнія птушаняты маглі загінуць з голаду, бо ежы ўсім не хапіла б.
7. Зязюля – дальні мігрант. На зіму нашы птушкі ляцяць у Паўднёвую Афрыку. Ляцяць птушкі, часцей за ўсё, не чарадой, а паасобку.
8. Зязюлі вяртаюцца да нас з Афрыкі ў красавіку-маі, а ўжо ў ліпені-жніўні дарослыя асобіны збіраюцца ў адваротны шлях.
9. Зязюлі ядуць вусеняў, пакрытых валаскамі, якіх іншыя птушкі не чапаюць. Так адбываецца з-за асаблівага механізму: валаскі вусеняў упіваюцца ў асаблівае пакрыццё сценак страўніка зязюлі, а потым гэта пакрыццё выводзіцца са страўніка разам з валаскамі.
10. Цікава, што паводле грэчаскай міфалогіі зязюля – сімвал дабрабыту, а вось паводле славянскай – сімвал смутку.

А вось, як пісаў аб гэтай птушцы Максім Багдановіч:

“Не кувай ты, шэрая зязюля,

сумным гукам у бары.

Мо і скажаш, што я жыці буду.

 Але лепш не гавары”

У беларусаў ёсць народны танец-гульня “Зязюля”. Удзельнікі ўтвараюць два працілеглыя шэрагі. Хлопец ловіць дзяўчыну з  працілеглага шэрагу, потым яны меняются ролямі. Астатнія ўдзельнікі танчаць у такт песні, а пры воклічы “ку-ку!” падаюць рукі там, хто стаіць насупраць.