забыты пост: фальклорная практыка

 

Набліжаецца да завяршэння 2021 год. Час напрыканцы ляціць нейк зусім хутка. Падвожу вынікі, пішу справаздачы, заканчываю пачатыя справы. І вось, знайшла запіс: “Напісаць пост пра Рыту і яе верш”. Ага, Рыта – гэта дзяўчына-студэнтка ВНУ з нашай вёскі. У жніўні яна звярталася да мяне па дапамогу наконт фальклорнай практыкі. Вядома, я ёй дапамагла, чым магла. Рыта атрымала добрую адзнаку і, мабыць, гэта паспрыяла таму, што яна напісала верш на гэтую тэму. Верш чытайце ніжэй, а зараз крыху таго, што я гаварыла тады Маргарыце.

У наступным годзе Дуброва будзе адзначаць 430 гаддзе.

Завуць мяне Людміла Фёдараўна Бусел. Дарэчы, Бусел – прозвішча карэнных жыхароў нашай вёскі. Больш за 35 гадоў я працую ў Дуброўскай сельскай бібліятэцы. Адным з накірункаў работы бібліятэкі з’яўляецца краязнаўства. Усе бібліятэкары, у тым ліку і я, вядуць летапісы сваіх вёсак. Пад час працы мною сабрана немала аўтэнтычнага фальклору. Гэта - прыказкі і прымаўкі, песьні, абрады, дыялэкты, тапонімы…

Час не стаіць на месцы, многія з тых, ад каго я запісывала гэты матэрыял, пайшлі ў іншы свет. Але складзены картатэкі, заведзены папкі. Восьмы год бібліятэка мае свой блог у Інтэрнэце, дзе і размешчаны гэты ўнікальны матэрыял.

Шмат чаго было запісана ад Бусел Сцяпаніды Яфімаўны, 1919 года нараджэння. Яна добра спявала, ведала многа песень, якія спявалі колісь у Дуброве. Ад яе мне стала вядома слова “каснік”. Што жа такое каснік? Касні´к — вянок з вузкіх каляровых стужак на галаве нявесты. Ал слова косы, валасы. Яна расказала такую гісторыю. Сястра яе ішла замуж за раку. Калі  вясельная дружына  пераплывала на пароме ў Парычах  Беразіну каснік нявесты ў ваду ўпаў. Усе зіхнулі- ахнулі. Прымета такая, калі нявеста згубіць каснік, жыць дрэнна будуць. Але жылі яны добра.

Пазней я пачула прыказку “Беднай ўдаве каснік не ўгалаве”. Гэта значыць, што жанчына, якая засталася без мужа, не думае пра вяселле, у яе зусім іншыя клопаты, калі яна яшчэ і небагатая.

 

Злучыў Бог з свіннёю, трэба жыць і з ёю. Даводзіцца жыць з тым чалавекам з якім звёў лёс. Запісана ў в. Дуброва ў 1997 годзе ад Дайнека Мар’і Васільеўны, 1929 г.н.

 

 Ад перабораў, адны аборы – таксама казалі у Дуброве. Калі нехта вельмі доўга ды прыдзірліва нешта выбірае, то можа і прагадаць.

 

Цікава размаўляе Мазур Надзея Іванаўна, 1933 г.н. Яна дагэтуль ужывае  прымаўкі і прыказкі, якія былі ў мове дуброўцаў раней.

За дурною галавою- нагам няма пакою.  Запісана  ў 2008 годзе ад Мазур Надзеі Іванаўны, 1933 г.н. Калі нешта забудзеш, прыходзіцца вяртацца.

За шкварку сала, сем вёрст драла.  Па нейкай пустой, невялікай, марнай справе далёка ехаць, ці ісці. Запісана  ў 2008 годзе ад Мазур Надзеі Іванаўны, 1933 г.н

На мае бяздолле, ліхое надвор’е.   Запісана у 2010 годзе ад Мазур Надзеі Іванаўны.

Хутка едзеш — бяду дагоніш, ціха едзеш — яна цябе дагоніць.   Дрэнна калі спяшаешся, але і марудзіць не трэ. Запісана ў 2011 годзе ад Мазур Надзеі Іванаўны, 1933 г.н.

Не піва – дзіва, пасядзёнка дарага. Вялікую каштоўнасць мае не тое, што на стале, чым угашчаюць госця, а сама бяседа, узаімаадносіны паміж людзьмі.

 

Яшчэ шмат розных прыказак і прымавак, якія ўжываліся колісь нашымі аднавяскоўцамі.

25.08.2021.

 

Гэты файл захаваўся ў рабочым камп’ютэры. Гэта я гаварыла, а Маргарыта здымала на свой тэлефон. У той дзень ішоў моцны дождж, ён барабаніў па карнізах. Я падзялілася са студэнткай тым, што назбірала, запісала калісьці ў аднавяскоўцаў. Прайшоў нейкі час і мне даслалі верш, у якім некалькі строк прысвечана мне. Што, зразумела, прыемна. Я памятаю, што тады я была вельмі ўзрушала.

Фальклорная практыка. Страшныя словы

Для тых, хто сакрэты шукаць не гатовы,

Хто мае жаданне, але не находзіць

Прычыны, чаму ў яго не выходзіць.

 

Не мае знаёмых яна інфармантаў,

Але ўсё шукала. Гэх, не атрымалась.

Яна — гэта я. Гэты верш прысвячаю,

Тым, да каго падысці не змагла я.

Сустрэлася з той, што прыйшла ў ту хвіліну,

Калі я магла кінуць працу сваю.

З усмешкай сустрэла і кажа мне смела:

"Давай, не хвалюйся, я дапамагу".

Прыгожа абставіла фон і абрусы,

Пакінула папку сваю на стале.

Там шмат інфармацыі, што назбірала,

Калі шчэ адзінаццаць год было мне.

І вось пачалі працаваць мы. Чытае,

Яе я здымаю на свой тэлефон.

На фоне дажджы па вакне барабаняць,

А я чую голаса ласкавы звон.

Я слухаю, думаю, як жа цікава,

Як шмат я не ведала, шмат прапускала...

Так, безумоўна, гэта цікава.

Два відэа ёсць. Цяпер час для кавы.

Новая раніца. Новая справа.

Бабуля прынесла мне сшытак малы.

У ім інфармацыя вельмі старая,

Але зацікавіць абрады змаглі.

 

Песні цікавыя, весела слухаць,

Традыцыі дзіўныя. Колькі прыгод!

Яшчэ ў канцы я знайшла дыялекты,

Якія цікавілі больш чым за год.

 

Даслала ўсё тое, што я набыла.

Цікава, але больш, на жаль, не змагла.

І ўсё ж я фальклор пранясу праз гады.

Але не жадаю такой я бяды,

Як смерць тых, хто ведаў, каго не спытаеш,

Каго мы ўжо страцілі, з кім не змаглі

Мы пець, танцаваць.

Бо малыя былі.

У сэрцы маім наш фальклор назаўжды.

 Вось, пра мяне ужэ ў вершах пішуць. 

16.12.2021. аг. Дуброва, бібліятэкар Людміла Бусел.